Masterclass, door Elisabeth Schwarzkopf
in de Kleine Zaal van het ConcertGebouw.
Schubert, Mozart, Strauss vooral. De Grande Dame deelt haar kennis en kunde met begenadigde talenten, in een setting met allure, geregistreerd door een bomvolle zaal en nationale tv.
Schwarzkopf heerst: ze is nog steeds mooi, rechtop en goed verzorgd, ze straalt professionaliteit en uiterste beheersing uit, ze legt de vinger genadeloos op de zwakke plek van de jonge zangeres, ze is o zo zeker van haar zaak.
De diva bewijst zonder zelf te zingen aan het aanwezige publiek dat ze de grootste en de beste zangeres ooit is, over het hoofd van de studente heen.
En het publiek verandert in een naar clubje, De Betweter - en het clubje gniffelt en gnuift: wat lelijk als die laatste lettergreep niet de juiste dictie krijgt, ja natuurlijk moet die frase harder, beláchelijk die geopende mond bij hoge noten.
Onlangs gaf ik een masterclass aan een jong, uitstekend nieuw strijktrio. Normaal gesproken zitten daar dan studenten bij die dadelijk zelf aan de beurt zijn. Je geeft les, de toehoorders zorgen voor extra concentratie en leren mee.
Dit keer zou er gewoon publiek bij zijn, een flinke zaal vol: het NJO verhuist van Amsterdam naar Apeldoorn en zoekt nieuwe vrienden. Aardige mensen, vast wel geïnteresseerd, ook wel gefortuneerd. Leken.
Wat te doen? Lesgeven en klussen met trucjes om de intonatie te verbeteren, of me uitleven op de streektechniek of de vingerzettingen leek niet de weg om deze mensen zich enthousiast aan het NJO te laten verbinden.
Maar de zaal voeden á la Schwarzkopf, dat niet.
Het trio begon aan een Adagio en Fuga van Mozart/Bach. Dat gaf mij de gelegenheid uit te weiden: met zo'n Britney Spears-headset op (yes!)
kon ik vrijuit vertellen over Bach en de fuga, en zo kon ik Lisanne, Veronika en Clothilde aan de zaal laten demonstreren hoe je zo'n strenge vorm hoorbaar maakt.
Waarbij intussen de toonvorming strakker werd, de stemvoering duidelijker, en de samenklank minder wollig. Mooi meegenomen.
Daarna kon ik weer verhalen over Mozart die Bach bewerkte vanuit bewondering en om diens kunst letterlijk te benaderen, over de zo verschillende werelden van deze grote componisten (barok versus classicisme, God en mens, kerk en Verlichting).
En toen gebeurde het: de eerste noten van het Adagio van Mozart, alleen viool en cello. Het gaat te snel, niet zozeer het tempo als wel: ze spelen er over heen.
Ik probeer ze denkpauzes op te leggen tussen de maten door, ik laat ze aarzelen in hun spel, vraag om meer aandacht voor elk stapje in de noten,
en daarmee groeit hun betrokkenheid, ze spelen toegewijd en teder, ze luisteren.
Er gaat een rilling door de zaal, zo'n onhoorbare zucht.
Mooi.
Susanne van Els, 2007
|
